Ptaki, których jeszcze w Polsce nikt nie widział, ale mogą się pojawić - wyniki ankiety

Zainspirowani ciekawym ornitologicznie rokiem (warto wspomnieć obserwacje szpaka jednobarwnego, zaganiacza afgańskiego czy mewy modrodziobej), wraz z Amandą Zinkow postanowiliśmy rozeznać się wśród obserwatorów ptaków, jakich gatunków spodziewamy się jako kolejnych na liście awifauny Polski.

W tym celu przygotowaliśmy ankietę, o której wypełnienie poprosiliśmy użytkowników jednej z tematycznych grup w mediach społecznościowych. Odpowiadający oceniali w 5-stopniowej skali prawdopodobieństwo pojawienia się 119 gatunków ptaków nie obserwowanych do tej pory w Polsce*. Skala przedstawiała się następująco:
1. Bardzo mało prawdopodobny
2. Mało prawdopodobny
3. Średnio prawdopodobny
4. Prawdopodobny
5. Bardzo prawdopodobny

Ankieta ujawniła, których ptaków spodziewamy się najbardziej. Spośród 119 gatunków, sześć spełniło jednocześnie trzy kryteria:
1) uzyskało najwyższą ilość głosów "Bardzo prawdopodobny",
2) nie uzyskało żadnego głosu "Bardzo mało prawdopodobny",
3) uzyskało najwyższy średni wynik.

Są to kolejno: wierzbówka, jaskółka skalna, uhla pstrodzioba, chwastówka, mewa kanadyjska i słowiczek rubinowy.

Poniższe zestawienia sporządzono dla pierwszych 43 uzyskanych odpowiedzi.

Tab. 1. Gatunki, które uzyskały średni wynik 3.5 / 5 lub wyższy.

Poza zwycięską szóstką, na uwagę zasługuje szereg innych gatunków, które prędzej czy później powinny zasilić naszą krajową listę awifauny. Wśród nich warto wymienić m. in. płatkonoga trójbarwnego, świerszczaka nakrapianego czy kukułkę czubatą.

Chwastówka (Cisticola juncidis) to niewielki ptak wróblowy, rozpowszechniony w południowej i południowo-zachodniej Europie. Osiadły tryb życia stanowi dla niej przeszkodę w dotarciu do Polski, jednak, jak widać - nie tracimy na to nadziei. 29.04.2024, Akrotiri, Cypr. Fot. Wojciech Guzik.

Które gatunki na liście ptaków Polski byłyby zatem wg obserwatorów największą niespodzianką?

Tab. 2. Gatunki, które uzyskały najniższy średni wynik (< 2.0 / 5).

W powyższej tabeli najwyższe miejsca zajęły dwa gatunki alkowate, lęgnące się na pograniczu Azji i Ameryki Północnej. Obserwacje morzyków w Europie to istna loteria - niemniej przypadki takie jak ze Szwajcarii, Rumunii lub Hiszpanii dają nadzieję, że i w Polsce kiedyś taki ptak może się pojawić.

Morzyk sędziwy (Synthliboramphus antiquus) w towarzystwie alki (z lewej), przebywający przez ponad miesiąc na rzece Odiel w południowej Hiszpanii. 19.06.2023, Huelva, Hiszpania. Fot. Zbigniew Kajzer.

Czy 119 gatunków to liczba, która powinna stanowić granice naszej wyobraźni? Absolutnie nie. W ankiecie nie uwzględniliśmy choćby poszczególnych gatunków lasówek (amerykańskich odpowiedników naszych pokrzewek), z których wiele stwierdzano już w Europie. Do tego warto zaznaczyć, że ankieta nie wspominała o podgatunkach, które bez względu na swoją pozycję systematyczną byłyby miłym dodatkiem (np. dzierzby z grupy lahtora).
Na liście nie znalazły się też gatunki nie stwierdzone do tej pory w Europie, które ze względu na swoje możliwości dyspersyjne mogą kiedyś zalecieć. Niemal każdego roku taki nowy gatunek gdzieś w Europie się pojawia.

Warto zaznaczyć, że wyniki te przedstawiają przede wszystkim subiektywne odczucia obserwatorów.
W rzeczywistości, prawdopodobieństwo pojawu poszczególnych gatunków można próbować oszacować dokładniej, korzystając z twardych danych.

Pełne wyniki ankiety można obejrzeć tutaj

*W ankiecie istnieją nieścisłości z listą krajową, wynikające m. in. z niejasnego statusu systematycznego niektórych gatunków.