Wiosna i lato 2022

To będzie duża i bardzo ciekawa porcja obserwacji.

Duża, gdyż obejmuje cieplejsze półrocze (włącznie z najbogatszą w gatunki wiosną), a ciekawa, bo zawiera kolejne rodzynki w postaci ptaków nigdy wcześniej nie raportowanych z tych okolic. Spośród czterech nowych gatunków ptaków, dwa są przedstawicielami fauny północnej (lodówka, płatkonóg), natomiast dwa przyleciały do nas z południa lub południowego wschodu (kazarka, gilak).

Pod inicjałami kryją się następujące nazwiska: RD - Ryszard Dworak, DG - Dorota Guzik, PG - Piotr Guzik, WG - Wojciech Guzik, ŁH - Łukasz Haluch, MK - Marek Kapłon, PK - Piotr Kunowski, JM - Janusz Mendrala, MN - Mirosław Nowicki, DS - Daniel Stasiowski.

lodówka (Clangula hyemalis)
09-27.04 - 1 os. Wróblik Szlachecki (DS)
Pierwsza obserwacja tej morskiej kaczki w naszych okolicach.

bielaczek (Mergellus albellus)
23.03 - 2 os. Wróblik Szlachecki (DS)

kazarka rdzawa (Tadorna ferruginea)
18.04 - 1 os. Wróblik Szlachecki (DS)
Pierwsze stwierdzenie kazarki w okolicach Krosna.

mornel (Charadrius morinellus)
01.09 - 3 juv. Miejsce Piastowe (DS)
10.09 - 2 ad. i 4 juv. Trześniów (DS, ŁH)

sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula)
22-23.05 - 4-5 os. Wróblik Szlachecki (DS)
12-13.08 i 06.09 - 1 juv. Wróblik Szlachecki (MN, DS)

kulik mniejszy (Numenius phaeopus)
05.05 - 2 os. Wróblik Szlachecki (DS)
29.08 - 1 os. Wróblik Szlachecki (DS)

rycyk (Limosa limosa)
20-27.07 - 1 juv. Wróblik Szlachecki (DS)

dubelt (Gallinago media)
04-06.04 - 1 os. Posada Zarszyńska (DS)
14.04 - 1 os. Zarszyn (WG)
17.04 - 1 os. Besko (WG)
18.04 - 1 os. Łężany (WG)
03.05 - 2 os. Krosno (WG)

płatkonóg płaskodzioby (Phalaropus fulicarius)
22-23.09 - 1 imm. Wróblik Szlachecki (DS)
Pierwszy płatkonóg płaskodzioby dla naszych okolic i jednocześnie zaledwie drugi dla woj. podkarpackiego.

mewa romańska (Larus michahellis)
10.04 - 1 imm. (3. r. kal.) Wróblik Szlachecki (DS)

rybitwa popielata (Sterna paradisaea)
22.05 - 3 ad. i 1 imm. Wróblik Szlachecki (DS)
Druga obserwacja tego gatunku w naszych okolicach.

nur czarnoszyi (Gavia arctica)
22.04 - 1 ad. Sieniawa (MK)

orzeł cesarski (Aquila heliaca)
07.05 - 1 os. Bzianka (DS)

orzeł przedni (Aquila chrysaetos)
27.03 - 1 juv. (2. r. kal.) Besko (DS)
07.05 - 1 ad. Bartoszów (WG)

błotniak stepowy (Circus macrourus)
22.04 - 1 juv. Wróblik Szlachecki (DS)
09.05 - 1 juv. Bzianka (PG, WG)

kania czarna (Milvus migrans)
11.05 - 1 os. Wrocanka (WG)
14.05 - 1 os. Rymanów (WG)

uszatka błotna (Asio flammeus)
17.04 - 1 os. Besko (WG)

żołna (Merops apiaster)
27.04 - ok. 20 os. Sieniawa (JM)
02.05 - 1 os. Łężany (RD, WG, ŁH, PK, DS)
13.05 - 6 os. Widacz (WG)
14.05 - 1 os. Wróblik Szlachecki (WG)

kobczyk (Falco vespertinus)
23.04 - 1 f. Wróblik Szlachecki (PG)
27-28.04 - 1 m. Besko (DS, ŁH)
03.05 - 1 f. Niżna Łąka (WG, PG)
03.05 - 1 os. Krosno (DS)
04.05 - 1 m. Zarszyn (DS)
31.07 - 1 juv. Besko (WG)
31.07-03.08 - 1 juv. Wróblik Szlachecki (WG, DS)

sokół wędrowny (Falco peregrinus)
30.07 - 1 juv. Wróblik Szlachecki (DS)
08.08 - 1 juv. Besko (DS)
17.09 - 1 juv. Bzianka (WG, DS)

wąsatka (Panurus biarmicus)
29.03 - 1 f./imm. Posada Zarszyńska (DS)

siwerniak (Anthus spinoletta)
01-22.04 - 1-2 os. Wróblik Szlachecki (DS, PG, WG)
09.04 - 1 os. Widacz (PG, WG)

pliszka cytrynowa (Motacilla citreola)
22 i 24.04 - 1 m. i 1 f. Wróblik Szlachecki (DS)

gilak pustynny (Bucanetes githagineus)
15.05 - 1 m. imm. Wrocanka (WG, DG)
Pierwsze stwierdzenie w Polsce!

Uszatka błotna (Asio flammeus). Besko, 17.04.2022, fot. W. Guzik.

Orzeł przedni (Aquila chrysaetos). Bartoszów, 07.05.2022, fot. W. Guzik.

Siniak (Columba oenas). Fot. W. Guzik.

Gilak pustynny (Bucanetes githagineus). Wrocanka, 15.05.2022, fot. W. Guzik.

Pliszka tundrowa (Motacilla flava thunbergi). Fot. W. Guzik.

Gawron (Corvus frugilegus). Fot. W. Guzik.

Dubelt (Gallinago media). Besko, 17.04.2022, fot. W. Guzik.

Kazarka rdzawa (Tadorna ferruginea). Wróblik Szlachecki, 18.04.2022, fot. D. Stasiowski.

Mewa romańska (Larus michahellis). Wróblik Szlachecki, 10.04.2022, fot. D. Stasiowski.

Orzeł cesarski (Aquila heliaca). Bzianka, 07.05.2022, fot. D. Stasiowski.

Kulik mniejszy (Numenius phaeopus). Wróblik Szlachecki, 04.05.2022, fot. D. Stasiowski.

Rybitwa popielata (Sterna paradisaea). Wróblik Szlachecki, 22.05.2022, fot. D. Stasiowski.

Płatkonóg płaskodzioby (Phalaropus fulicarius). Wróblik Szlachecki, 22.09.2022, fot. D. Stasiowski.

Rycyk (Limosa limosa). Wróblik Szlachecki, 20.07.2022, fot. D. Stasiowski.

Mornel (Charadrius morinellus). Trześniów, 10.09.2022, fot. D. Stasiowski.

Lodówka (Clangula hyemalis). Wróblik Szlachecki, 20.04.2022, fot. D. Stasiowski.

Błotniak stepowy (Circus macrourus). Bzianka, 09.05.2022, fot. W. Guzik.

Jesień, zima - 2021/2022

Jesień i zima, jak zwykle, nie były zbyt bogate w obserwacje. Dzięki czujnym zmysłom obserwatorów, wysoka ich jakość została jednak zachowana. Poniżej znajdziecie zestawienie najciekawszych stwierdzeń z tego okresu, dokonanych głównie we wschodniej części Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej oraz w jej najbliższym sąsiedztwie.

Obserwowali: ŁH - Łukasz Haluch, PG - Piotr Guzik, WG - Wojciech Guzik, MK - Marek Kapłon, TM - Tymoteusz Mazurkiewicz, HŁ - Halina Łukomska oraz DS - Daniel Stasiowski.

łabędź krzykliwy (Cygnus cygnus)
19 i 24.02.2022 - 5 os. Bzianka i Zarszyn (DS, PG)

gęś zbożowa (Anser fabalis)
27.02-13.03.2022 - 1 os. Wróblik Szlachecki (DS)
Pierwsza obserwacja tej rzadkiej gęsi na naszym terenie.

uhla (Melanitta fusca)
08.12.2021 - 1 os. Sieniawa (DS)

bielaczek (Mergellus albellus)
08.12.2021 - 7 os. Sieniawa (DS)
15.01.2022 - 1 f Wróblik Szlachecki (DS)

ohar (Tadorna tadorna)
17-21.11.2021 - 4 os. Sieniawa (DS, MK)

ogorzałka (Aythya marila)
04-08.12.2021 - 1 m. Wróblik Szlachecki (DS)

perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegena)
09.10.2021 - 1 os. Wróblik Szlachecki (DS)
24.11.2021 - 1 os. Sieniawa (DS)

sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula)
25.09.2021 - 6 os. Zarszyn (TM, ŁH)
25.09.2021 - 1 os. Wróblik Szlachecki (TM, ŁH)

drzemlik (Falco columbarius)
26.09.2021 - 1 os. Zarszyn (DS)
02.10.2021 - 1 os. Besko (DS)

sokół wędrowny (Falco peregrinus)
25.09.2021 - 1 ad. Milcza (TM, ŁH)

świstunka złotawa (Phylloscopus proregulus)
22.10.2021 - 1 os. Malinówka (HŁ)
Obserwacje syberyjskich migrantów stanowią u nas wielką rzadkość - to pierwsza świstunka złotawa obserwowana w naszych okolicach, oraz jedno z niewielu stwierdzeń na południu kraju.

rzepołuch (Linaria flavirostris)
27.12.2021 - 3 os. Wzdów (WG, DS)

śnieguła (Plectrophenax nivalis)
11.11.2021-12.02.2022 - 27-102 os. Besko/Jaćmierz (DS)
14.11.2021 - 6 os. Długie (WG)
11.12.2021-26.02.2022 - 1-18 os. Wrocanka (DS, WG, PG)

Dwa rzepołuchy (Linaria flavirostris) w towarzystwie dwóch makolągw (Linaria cannabina) i dwóch
mazurków (Passer montanus). Teraz jeszcze pytanie kto jest kto. Wzdów, 27.12.2021, fot. W. Guzik.

Nalot makolągw (Linaria cannabina). Fot. W. Guzik.

Szczygły (Carduelis carduelis) w odwrocie. Fot. W. Guzik.

Potężne stado śnieguł (Plectrophenax nivalis). Jaćmierz, 08.01.2022, fot. D. Stasiowski.

Samiec ogorzałki (Aythya marila). Wróblik Szlachecki, 05.12.2021, fot. D. Stasiowski.

Ohary (Tadorna tadorna). Sieniawa, 17.11.2021, fot. D. Stasiowski.

Gęś zbożowa (Anser fabalis). Wróblik Szlachecki, 27.02.2022, fot. D. Stasiowski.

Łabędzie krzykliwe (Cygnus cygnus), drugie dla okolicy. Bzianka, 19.02.2022, fot. D. Stasiowski.

Świstunka złotawa (Phylloscopus proregulus). Malinówka, 22.10.2022, fot. H. Łukomska.

Kalandra dwuplamista po raz pierwszy w Polsce

Niespełna rok po pierwszym od dawna stwierdzeniu kalandry szarej, na podkarpackich ziemiach znowu zaobserwowano rzadkiego skowronka. Szczęśliwym znalazcą jest Grzegorz Biały, a ptak którego miał przyjemność obserwować to kalandra dwuplamista (Melanocorypha bimaculata) - gatunek znacznie rzadszy w środkowej Europie od kalandry szarej, jakkolwiek abstrakcyjnie brzmi to przy obserwacjach tej rangi.

Identyfikacyjne zadanie w tym przypadku jest utrudnione; Grzegorzowi nie udało się wykonać zdjęć w locie, które rozwiązałyby sprawę w zasadzie od razu. Kalandra dwuplamista to gatunek wybitnie krótkoogonowy w porównaniu do innych skowronków; na rozłożonym skrzydle i ogonie znajdują się również istotne cechy upierzenia, takie jak charakterystyczny wzór na sterówkach (białe wierzchołki sterówek zamiast "standardowych" białych boków ogona), czy brzeg skrzydła bez białej krawędzi. Spód skrzydeł kalandry dwuplamistej jest jaśniejszy w porównaniu do tego co można zobaczyć u kalandry szarej.
Na szczęście zdjęcia ptaka siedzącego są bardzo dobrej jakości, w związku z czym możemy się pokusić o zebranie całkiem solidnego zestawu cech. Co na nich widzimy?

Kalandry to skowronki, które wyróżnia szczególnie masywny dziób; i dokładnie to jest pierwsza rzecz która powinna rzucać się w oczy. U kalandry dwuplamistej dziób jest nieco dłuższy i prostszy niż u kalandry szarej, co w połączeniu z kanciastym wierzchołkiem ciemienia i płaskim czołem niejako zamyka kształt głowy w wydłużonym (ostrokątnym) trójkącie. Kalandra szara zazwyczaj ma bardziej okrągłą głowę oraz krótszy dziób. Różnice w kształcie głowy najlepiej obejrzeć na serii zdjęć w internecie. 10.02.2022, Przychojec. Fot. G. Biały.

Wprawne oko zauważy, że ptak, jak na skowronka, ma masywną sylwetkę z silnymi nogami; głowa wydaje się duża, a tułów krótki. To również charakterystyczne cechy kalandr, a w szczególności kalandry dwuplamistej, u której cechy te są szczególnie uwydatnione (względnie duża głowa i ekstremalnie krótki ogon jak na skowronka). 10.02.2022, Przychojec. Fot. G. Biały.

 

Kolejnym szczegółem przemawiającym za kalandrą dwuplamistą jest projekcja lotek; standardowo u kalandry szarej występuje ona w postaci czterech wierzchołków p-lotek, a odległości między nimi są w miarę równe. U kalandry dwuplamistej za trzeciorzędówki wystają trzy (rzadko cztery) lotki Irz., a odległości między nimi nie są równe (zilustrowane powyżej jako odcinki a,b,c). 10.02.2022, Przychojec. Fot. G. Biały.

Sprawę komplikuje stan upierzenia ptaka; wygląda na to, że jego "ubranko" dużo przeszło, przez co jest wyblakłe i wytarte; zwłaszcza w obrębie głowy utrudnia to ocenę ważnych cech rysunku, takich jak czarny kantar czy długa biała brew - u kalandry dwuplamistej rysunek na głowie powinien wyróżniać się jako kontrastowy.

Nie pozostaje nam nic innego, jak trzymać kciuki, że Komisja Faunistyczna potwierdzi to oznaczenie, dodając tym samym nowy gatunek do listy awifauny Polski.