Lato 2018

I kolejne lato dobiegło końca, i ptaki znowu rozpoczęły migrację. Jak każdego lata, tak i w tym roku były momenty, w których w ptasim świecie działo się bardzo dużo. Były również takie, w których nie działo się zupełnie nic. Bez względu na to czy było lepiej, czy gorzej, przez całe trzy miesiące uzbierała się całkiem długa lista ciekawych obserwacji. Oprócz lokalnej trzyosobowej ekipy (Daniel, mój brat i ja) w polach pojawiali się gościnnie ornitolodzy z innych części Podkarpacia oraz z Małopolski, dokładając swoje cegiełki do poniższej listy, a prezentuje się ona następująco:

ślepowron - 16.07 1 juv. Posada Zarszyńska (PK)
czapla nadobna - 16.08 4 os. Besko (DS)
rybołów - 18.08 1 os. Zarszyn (MB, WG), 31.08 1 os. Rymanów (WG)
orzeł cesarski - 20.08 1 imm. Besko (WG, DS)
błotniak stepowy - 04.09 1 m. Wróblik Szlachecki (DS)
kropiatka - 09.09 Widacz (KC, AF, KM)
siewka złota - 01.09 1 os. Besko (IŁF, WG, TM, KP, DS), 03.09 1 os. Miejsce Piastowe (WG)
siewnica - 17.08 1 ad. Wróblik Szlachecki (WG, DS)
mornel - 22.08 1 ad. Besko (WG, TM, DS), 26.08 1 juv. Besko (RD, PK, KP, DS), 01.09 1 os. Besko (IŁF, WG, TM, KP, DS)
biegus płaskodzioby - 18-20.08 1 juv. Besko (MB, WG, DS)
biegus krzywodzioby - 20-21.07 1-2 ad. Besko (PG, WG i in.), 21.07 1 ad. Wróblik Szlachecki (WG, PK, TM)
biegus mały - 20.08 1 ad. Besko (PG, WG), 16.08 1 juv. Besko (DS)
biegus malutki - 22.08 1 ad. Widacz (WG, TM, DS), 29.08 1 os. Widacz (ID, WG), 11.09 1 juv. Wróblik Szlachecki (DS)
dubelt - 20.08-01.09 1-3 os. Widacz (WG, DS i in.)
brodziec pławny - 19.07 1 ad. Wróblik Szlachecki (PG, WG)
mewa czarnogłowa - 15.08 1 juv. Widacz (PG, WG), 31.08-03.09 1 juv. Wróblik Szlachecki (WG, DS)
kobczyk - 31.08 1 juv. Besko (WG, DS), 02.09 1 juv. Wróblik Szlachecki (DS), 03.09 1 f. Miejsce Piastowe (WG), 1 juv. Zarszyn (WG, DS), 08.09 2 os. Wrocanka (KC, AF, KM)
żołna - 15.08 45 os. Targowiska (PG WG), 17.08 7 os. Widacz (WG)
podróżniczek - 29.08 1 os. Widacz (ID, WG)
świergotek polny - 18.08 2 os. Besko (MB, WG), 29.08 1 os. Besko (ID, WG), 01.09 1 os. Widacz (IŁF, WG, TM, KP, DS)
świergotek rdzawogardły - 18.09 1 os. Besko (PG, WG)

W nawiasach inicjały obserwatorów:

MB - Michał Baran, KC - Krzysztof Czajowski, ID - Igor Długosz, RD - Ryszard Dworak, IŁF - Iwona i Łukasz Fijoł, AF - Arek Furdyna, PG - Piotr Guzik, WG - Wojciech Guzik, PK - Piotr Kunowski, KM - Katarzyna Matusik, TM - Tymoteusz Mazurkiewicz, KP - Krzysztof Paryś, DS - Daniel Stasiowski

A tak prezentuje się foto-dokumentacja:

Brodziec pławny (Tringa stagnatilis), Wróblik Szlachecki, 19.07.2018. Wyrobiska we Wróbliku
potrafią zaskoczyć gatunkiem. Pozornie nieciekawe zbiorniki o zupełnie odsłoniętych, stromych,
żwirowo-piaszczystych brzegach, ściągają od czasu do czasu masę ptactwa, od kaczek, przez
czaple, perkozy, mewy i rybitwy, do najróżniejszych gatunków siewek; stałymi bywalcami są tu
czajki, w stadzie których przez cały sezon spotyka się pojedyncze bataliony.

Łęczak (Tringa glareola), Besko, 20.07.2018. Zalanie deszczem stert gnoju w tym okresie
było kluczem do zwabienia siewek; znikąd zaczęły się nagle trafiać brodźce, kszyki
i najbardziej pożądane - biegusy...

... jak ten piękny biegus krzywodzioby (Calidris ferruginea) w szacie godowej.
Besko-Poręby, 20.07.2018.

Łozówka (Acrocephalus palustris) z pól pod Wrocanką. Odskocznia od wilgotnych klimatów.

Przestój w ptakach trwał około 3 tygodnie i trwałby pewnie jeszcze dłużej, gdyby niespodziewanie
nie przeszły intensywne ulewy, zalewając świeżo skoszone łąki i zaorane pola.
Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius) na kałuży w Widaczu.

Kałuża w Widaczu i bociany białe (Ciconia ciconia).

Kałuża w Besku nie pozostawała w tyle. Biegus mały (Calidris temminckii), Besko, 16.08.2018.
Fot. Daniel Stasiowski.

I czaple nadobne (Egretta garzetta)! Besko, 16.08.2018. Fot. Daniel Stasiowski.

Siewnica (Pluvialis squatarola), Wróblik Szlachecki, 17.08.2018.
Nie tylko kałuże zaczęły w tym okresie ściągać siewki.

Krowy.

Słońce w porannej mgle.

Bocian czarny (Ciconia nigra) na kałuży w środku pól w Besku.

Na nieodległej innej kałuży - biegus płaskodzioby (Calidris falcinellus), Besko, 18.08.2018.

I przy tej samej kałuży dwa dni później... orzeł cesarski (Aquila heliaca). Besko, 20.08.2018.

Kwokacz (Tringa nebularia) nie był zachwycony naszą wizytą w kałuży.

A mornel (Charadrius morinellus) standardowo miał nas daleko gdzieś. Besko, 22.08.2018.

Regularne powroty na kałużę w Widaczu pozwoliły urozmaicić listę gatunków o fajnego wróblaka.
Podróżniczek (Luscinia svecica), Widacz, 29.08.2018.

Dubelty (Gallinago media) wyskakiwały to tu to tam, dopóki nie odkryliśmy ich
tajnej bazy w podmokłym polu koniczyny. Widacz, 29.08.2018.

Kręcąca się po okolicy młoda mewa czarnogłowa (Ichthyaetus melanocephalus),
tu akurat z kilkudniową wizytą we Wróbliku, 31.08.2018.

Orlik krzykliwy (Clanga pomarina). Pola między Milczą a Bzianką ściągały końcem sierpnia
duże ilości drapoli, w tym orlików, które chętnie pozowały do zdjęć.

Kobczyk (Falco vespertinus), mało ich w tym roku. Besko, 31.08.2018.

Świergotek polny (Anthus campestris), tych co roku jest mało. Widacz, 01.09.2018.

Błotniak stepowy (Circus macrourus) jako jeden z nielicznych przedstawicieli
próbował ratować honor tej grupy. Tegoroczne lato było niestety drapolowym
niewypałem. W tym momencie wypada skończyć narzekanie i ruszyć w teren.
Fot. Daniel Stasiowski, Wróblik Szlachecki, 04.09.2018.

No to chyba najwyższy czas zajrzeć w krzaki?

Kobuz czy kobczyk?

Patrząc do większości atlasów, na pierwszy rzut oka nie istnieje coś takiego jak problem z rozpoznawaniem tych dwóch gatunków. No bo ciężko pomylić czarno-białego dorosłego kobuza, z całym czarnym dorosłym samcem lub pomarańczowo-szarą dorosłą samicą kobczyka. No właśnie... mówimy wyłącznie o ptakach dorosłych.

W wieku juv., kobuz i kobczyk są do siebie bardzo podobne. Obydwa mają jednolicie ciemny płaszcz, jasny spód ciemno kreskowany, biały policzek, ciemną maskę na głowie i ciemne skrzydła od spodu. Są podobne do tego stopnia, że zawodzą nawet szczegóły sylwetki czy zachowania, dość oczywiste u ptaków dorosłych (dorosły kobuz jest smuklejszy i zauważalnie szybszy od kobczyka). 

Mając nie najgorsze zdjęcie można sobie i z takim problemem poradzić. Poniżej kilka wskazówek, na co zwrócić uwagę przy oznaczaniu juv. kobuza i juv. kobczyka.

1. Kreskowanie spodu ciała

- kobuz - gęste, grube i bardzo ciemne (czarno-brunatne)

- kobczyk - rzadsze, mniej kontrastowe i jaśniejsze, w kolorze brunatnym 

2. Rysunek na głowie

- kobuz - czarna maska łagodnie przechodząca w ciemną czapeczkę

- kobczyk - czarna maska zazwyczaj wyodrębniona kolorystyczne od jaśniejszej czapeczki

3. Środkowe sterówki

- kobuz - jednolicie ciemne

- kobczyk - prążkowane

4. Spód skrzydeł

- kobuz - jasne perełki na lotkach i pokrywach w takim samym kolorze; brak wyraźnego czarnego tylnego brzegu skrzydła

- kobczyk - jasne perełki na lotkach białe, wyraźnie jaśniejsze od perełek na pokrywach; szeroki czarny tylny brzeg skrzydła (s-lotki)

Na początek treningowy kobuz. Nie za wiele widać, ale warto zauważyć, że wierzch ciała
jest dość jednolicie ciemnobrunatny, a łuskowanie (jasne brzegi pokryw) słabo zaznaczone.
Cały rysunek na głowie wygląda na czarny i łączy się z ciemnym płaszczem.

Kobczyk. Jasna głowa (zwłaszcza czoło i kark), stosunkowo jasny płaszcz wyraźnie
łuskowany, no i pierwsza ważna cecha: cały ogon równomiernie prążkowany.

Kreskowanie piersi u tego kobuza jest tak gęste, że zlało się w coś na kształt kołnierza. Cały
spód skrzydła ma jednolity deseń; czarne pokrywy i lotki w jasnopomarańczowe perełki.
Na prześwitujących środkowych sterówkach brak prążkowania.

Kreskowanie tułowia u tego kobczyka nie jest zbyt ciemne ani kontrastowe, i zarówno kolorem
jak i deseniem przypomina pokrywy podskrzydłowe. Lotki, w przeciwieństwie do pokryw,
są czarne w białe perełki. Prześwitujące środkowe sterówki są wyraźnie prążkowane.

Ze względu na brak prążków, jednolicie ciemne sterówki wzmagają wrażenie nieco klinowatego
ogona u kobuza. Mimo zdjęcia słabej jakości widać, że cały spód skrzydeł jest raczej jednolity,
a prążkowanie tułowia grube, czarne i kontrastowe.

Duża ilość czerni na tylnym brzegu skrzydła (w okolicach s-lotek) to cecha kobczyka. Na złożonym
ogonie widzianym od spodu nie możemy ocenić jak wyglądają środkowe sterówki, jednak ubarwienie
spodu skrzydeł oraz drobne kreskowanie piersi są wystarczające do oznaczenia ptaka.

Deseń na s-lotkach sięga u tego kobuza do samego brzegu skrzydła. Zarówno lotki jak i pokrywy posiadają
ten sam wzór i ubarwienie. Kreskowanie tułowia nie jest zbyt grube, za to jest czarne i kontrastowe.
Nie można ocenić wyglądu środkowych sterówek na złożonym ogonie widzianym od spodu, mimo to
wyglądają one na dość długie i zdają się nieco wystawać poza ogon.

Kreskowanie tułowia tego kobczyka jest bardzo ciemne, ale niezbyt grube i kontrastowe. Czarna maska
wyodrębnia się z rysunku głowy, widać brązową czapeczkę i rozległe jasne czoło. Łatwo zauważyć
różnicę między białymi perełkami na lotkach i kremowym wzorem na pokrywach podskrzydłowych.